Zielony Pakiet Fiskalny

Informacja prasowa


Transmisja z debaty na YouTube oraz podsumowanie raportu poniżej


Instrat: Tarcza Kryzysowa musi być większa i bardziej zielona


(Warszawa, 28 kwietnia 2020 r.) Program Inwestycji Publicznych (PIP) o wartości 30 mld zł, którym rząd planuje stymulować wpadającą w recesję gospodarkę, powinien zostać co najmniej podwojony, aby był skuteczny. Priorytetowe potraktowanie termomodernizacji budynków jednorodzinnych oraz rozwoju odnawialnych źródeł energii pozwoli uzyskać najwięcej pozytywnych efektów i sięgnąć po dodatkowe źródła finansowania – wskazuje Instrat w wydanym dziś raporcie.


– Tarcza Antykryzysowa do tej pory adresowała krótkoterminowe wyzwania pracodawców związane z utrzymaniem płynności i zatrudnienia. Proponowany przez nas Zielony Pakiet Fiskalny to zestaw rekomendacji na drugą fazę kryzysu, czyli odbudowę gospodarki.  – powiedział Michał Hetmański, współautor raportu.


Nic nie wskazuje na to, aby wymagane europejskimi i polskimi regulacjami cele klimatyczno-energetyczne miały się zdezaktualizować. Wezwanie do uczynienia Zielonego Nowego Ładu fundamentem wychodzenia z recesji poparło już 17 europejskich stolic. Jednocześnie, wskazywana przez naukowców relacja pomiędzy chorobami związanymi ze smogiem a zwiększoną śmiertelnością po zarażeniu Covid-19 stanowi kolejny impuls, aby uwzględniać skutki ekologiczne projektowanych działań stymulujących gospodarkę. Równolegle obserwowana zapaść w górnictwie każe myśleć też o regionach i branżach, które wymagały wsparcia transformacyjnego niezależnie od pandemii. Fundusze antykryzysowe powinny przyspieszać ich transformację, a nie stanowić kroplówkę na kolejnych kilka miesięcy.


W publikowanej dziś analizie Instrat przywołuje kilka pakietów wdrażanych przez kraje po kryzysie z roku 2008. Ówczesne doświadczenia wskazują, że recesja to nie jest czas na eksperymenty – najskuteczniej stymulują programy, w których państwa mają już wcześniejsze doświadczenia. Z kolei wielokryterialna analiza możliwych obszarów interwencji wskazuje, że najwięcej pozytywnych efektów przyniosą: (i) inwestycje w termomodernizację budynków jednorodzinnych i ogrzewnictwo indywidualne oraz (ii) rozwój odnawialnych źródeł energii, w szczególności mikrogeneracja a także (iii) niektóre programy dotyczące elektromobilności.


– Nie możemy pozwolić, aby recesja spowolniła realizację takich programów jak Czyste Powietrze, Mój Prąd czy osłabiła atrakcyjność oferty Funduszu Niskoemisyjnego Transportu. Wręcz przeciwnie, uproszczenie tych programów i rozszerzenie na kolejne grupy beneficjentów takich jak firmy, pomoże stworzyć nowe miejsca pracy i aktywnie przeciwdziałać recesji. Inwestycje w termomodernizację charakteryzują się jednym z najwyższych mnożników, a ich efekty widoczne są od razu: obniżki rachunków za energię są tym bardziej potrzebne w czasie kryzysu i mogłyby skompensować wchodzącą w tym roku opłatę na rzecz rynku mocy” – stwierdził Michał Hetmański.


Thinktank odnosi się też do samej wielkości planowanej przez rząd interwencji, nazwanej Programem Inwestycji Publicznych. „30 mld zł to około 1,3% PKB z 2019 roku. To za mało biorąc pod uwagę skalę wyzwania i znacząco mniej w porównaniu do Niemiec, gdzie proponuje się przeznaczenie na zielony impuls fiskalny prawie 3% PKB. Rozmiar PIP powinien zatem zostać zwiększony przynajmniej do 60 mld zł. Byłoby to 2,6% PKB z ubiegłego roku” – postuluje Hetmański.


Instrat w swoich rekomendacjach odnosi się także do źródeł finansowania postulowanego pakietu:


– Polska powinna powołać program Obligacji Sprawiedliwej Transformacji, w którego ramach odbędzie się zwiększona emisja zielonych obligacji, zapowiedziana już na ten rok przez Ministra Finansów, oraz emisja skarbowych obligacji zrównoważonych – powiedziała Katarzyna Szwarc, współautorka raportu.


– Takie obligacje powinny też emitować samorządy; część z nich skierowana być powinna do lokalnych społeczności w formie instrumentów detalicznych, finansujących lokalne projekty z korzyścią dla wspólnoty – dodała.


Podsumowanie

  • Rozpoczynająca się recesja nie powinna zatrzymywać ani osłabiać wysiłków na rzecz długoterminowego, niskoemisyjnego wzrostu gospodarczego.
  • Rekomendujemy Zielony Pakiet Fiskalny jako element Tarczy Antykryzysowej. Zapowiedziany przez polski rząd Program Inwestycji Publicznych (PIP) powinien w każdym ze swoich obszarów realizować projekty o niskim lub co najmniej neutralnym wpływie środowiskowym, i tym samym wpisywać się w Europejski Zielony Ład.
  • Inwestycje stymulujące gospodarkę w ramach PIP mają wynieść 30 mld zł, czyli ok. 1,3% PKB z 2019 roku. To za mało biorąc pod uwagę skalę wyzwania i znacząco mniej w porównaniu do Niemiec, gdzie proponuje się przeznaczenie na zielony impuls fiskalny prawie 3% PKB. Rozmiar PIP powinien zatem zostać podwojony przynajmniej do 60 mld zł, czyli 2,6% PKB Polski z 2019 roku.
  • Inwestycje w przyjazne dla środowiska rozwiązania prowadzą do powstania większej liczby miejsc pracy i rozwoju krajowych firm w większym stopniu niż inwestycje w wysokoemisyjne sektory gospodarki. Ponadto, wydatki na walkę ze zmianami klimatu generują dodatkowe korzyści w postaci redukcji zanieczyszczenia powietrza oraz zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego Polski.
  • Doświadczenia zielonych pakietów fiskalnych wdrożonych po kryzysie finansowym sprzed dekady przez np. Koreę Południową wskazują, że powinny one być oparte o istniejące, sprawdzone polityki publiczne w obszarze zrównoważonego rozwoju. Jest to warunkiem ich efektywności.
  • Polska uruchomiła szereg inicjatyw, które mogą stanowić podstawę Zielonego Pakietu Fiskalnego, lecz wymagają reorganizacji w związku z nadchodzącą recesją. Są to programy Czyste Powietrze, Mój Prąd oraz Fundusz Niskoemisyjnego Transportu.
  • Dobór inwestycji w ramach Zielonego Pakietu Fiskalnego powinien przebiegać wg kryteriów adekwatności, punktualności i tymczasowości. Pod uwagę powinny być wzięte m.in. zdolność do szybkiej kreacji miejsc pracy i zwalczania ubóstwa energetycznego oraz skuteczność w redukcji emisji gazów cieplarnianych i poprawy jakości powietrza.
  • W tym kontekście, zdecydowanie pozytywnie pod kątem wpływu na wzrost gospodarczy po okresie hibernacji, wyróżniają się: (i) termomodernizacja budynków jednorodzinnych i inwestycje w ogrzewnictwo indywidualne oraz (ii) rozwój odnawialnych źródeł energii, w szczególności mikrogeneracja.
  • Inwestycje w proponowanych sektorach są skuteczne w walce z ubóstwem energetycznym, co jest niezwykle ważne z powodu spadających w kryzysie dochodów gospodarstw domowych. Co więcej, prowadzą one do redukcji smogu, który prowadzi do chorób układu oddechowego i jest skorelowany ze zwiększoną śmiertelnością po zarażeniu COVID-19.
  • W celu finansowania Zielonego Pakietu Fiskalnego, Polska powinna powołać program emisji Obligacji Sprawiedliwej Transformacji. W jego ramach, powinna odbyć się zwiększona emisja zielonych obligacji, zapowiedziana już na ten rok przez Ministra Finansów, oraz emisja obligacji zrównoważonych wg standardu ICMA.
  • Samorządy powinny włączyć się w realizację i finansowanie Zielonego Pakietu Fiskalnego poprzez emisje własnych zielonych i zrównoważonych obligacji. Państwo powinno powołać program wspierający te działania poprzez dotacje na pokrycie kosztów emisji, takich jak sporządzenie programu inwestycji i powołanie audytora.
  • Część obligacji komunalnych skierowana powinna być do lokalnych społeczności w formie instrumentów detalicznych o niskich nominałach, finansujących zrównoważone projekty niosące korzyści dla wspólnoty.
  • Obligacje wyemitowane w ramach programu byłyby także doskonałym instrumentem inwestycyjnym z punktu widzenia Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK).
  • Rola Polskiego Funduszu Rozwoju w segmencie ciepłownictwa powinna objawiać się również uczestnictwem Funduszu Inwestycji Samorządowych w projektach PPP. Wysokie standardy corporate governance i transparentności procesu inwestycyjnego przyczyniłyby się do wzmocnienia zaufania pomiędzy gminami a inwestorami prywatnymi.


Kontakt:
Michał Hetmański, michal.hetmanski@instrat.pl, +48 513 748 019


Rekomendujemy cytowanie:
Instrat. (2020). Zielony Pakiet Fiskalny. Instrat Policy Note 03/2020. Opracowanie zbiorowe: Paweł Czyżak, Michał Hetmański, Damian Iwanowski, Katarzyna Szwarc. www.instrat.pl/zielony-pakiet-fiskalny.


https://www.facebook.com/instrat/posts/2780204095439381


Skip to content