Prezes Zarządu Fundacji Instrat Michał Hetmański w dniu 11 czerwca 2024 r. wziął udział w posiedzeniu sejmowej Podkomisji ds. Sprawiedliwej Transformacji dot. proponowanych przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska nowych norm w zakresie wymagań jakościowych dla paliw stałych. 

Nowe regulacje mają podnieść wymogi dot. węgla kamiennego wprowadzanego na rynek i przeznaczonego dla sektora komunalno-bytowego, który jest jednym z głównych źródeł zanieczyszczenia powietrza w Polsce. Nasz kraj jest jednym z ostatnich, gdzie używa się węgla do spalania w ogrzewnictwie indywidualnym – smog jest źródłem ponad 40 tys. przedwczesnych zgonów rocznie. Od ponad 5 lat prowadzona jest w Polsce polityka antysmogowa – obok regionalnych uchwał antysmogowych i programu Czyste Powietrze, normy jakości są jej głównym instrumentem.

Na posiedzeniu podkomisji zaprezentowaliśmy wnioski z analizy danych dot. rynku węgla kamiennego energetycznego w Polsce, z naciskiem na strukturę importu surowca do Polski oraz wyniki finansowe spółek górniczych objętych pomocą publiczną:

1. Polskie górnictwo węgla kamiennego ma strukturalny problem z przerostem mocy produkcyjnych; 
2. Krajowy sektor wydobywczy odpowiada za mniej niż połowę zapotrzebowania na sortymenty grube – ok. 6 mln ton wykorzystywane głównie w ogrzewnictwie indywidualnym;
3. Zaostrzenie norm jakości paliw stałych ma na celu zmniejszenie jego zużycia ogółem i w pierwszej kolejności wpływa na importerów, a w drugiej na krajowych producentów (np. PGG: 2 mln ton, PKW: ok. 0,5 mln ton, LWB: 0,2 mln ton);
4. Do 2030 r. możliwy jest nawet dwukrotny spadek zapotrzebowania na węgiel kamienny energetyczny, w tym dla gospodarstw domowych. Przyczyny to: program Czyste Powietrze, uruchomienie nowych elektrowni gazowych i farm wiatrowych offshore;
5. Bezpieczeństwo energetyczne Polski wymaga redukcji zapotrzebowania na importowany surowiec;
6. Po 2 latach hossy na krajowym rynku węgla kamiennego spółki mają z czego sfinansować wymagane inwestycje w infrastrukturę przerabiania i uzdatniania.

Dane pochodzą z oficjalnych źródeł statystycznych (m.in. ARP Katowice, GUS, ARE) i zostały zebrane na portalu energy.instrat.pl (ostatnia publikacja o strukturze importu jeszcze bez danych za cały 2023 rok) oraz w roczniku Forum Energii Transformacja energetyczna w Polsce. Edycja 2024.

Na spotkaniu obecni byli przedstawiciele ministerstw, spółek górniczych, górniczych, związków zawodowych organizacji społecznych i eksperci. Obecna w dyskusji Ministerka Przemysłu Marzena Czarnecka określiła, że polski węgiel jest “odpadem” i dodała, że jest “fatalnej jakości”.

Całe nagranie jest dostępne na stronie Sejmu pod tym adresem. Więcej w prezentacji dostępnej do pobrania tutaj.