Produkcja wodoru z gazu ziemnego to znaczące źródło emisji gazów cieplarnianych. Alternatywa w postaci zielonego wodoru powstającego w procesie elektrolizy to nie tylko szansa na dekarbonizację np. przemysłu nawozów sztucznych, ale również zmniejszenie emisji w innych sektorach, takich jak hutnictwo lub transport lotniczy czy morski.

Polska to znaczący producent wodoru – jesteśmy odpowiednio trzecim i piątym co do wielkości producentem wodoru w UE i na świecie. Wodór ten jest wytwarzany niemal wyłącznie w procesie reformingu parowego metanu. Do zastosowań wodoru w Polsce należą przemysł (chemiczny, petrochemiczny, stalowy) i sektor spożywczy. Polska Strategia Wodorowa do 2030 roku z perspektywą do 2040 roku zakłada jednak rozszerzenie zastosowań końcowych poprzez utworzenie dolin wodorowych i wdrożenie niskoemisyjnych technologii wodorowych w kilku sektorach, takich jak energetyka, ciepłownictwo i transport. Aby zapewnić prawidłowy rozwój krajowej gospodarki wodorowej, Strategia przewiduje stworzenie wydajnej i bezpiecznej infrastruktury przesyłowej, dystrybucyjnej i magazynowej, a także stabilnych ram regulacyjnych. Dodatkowe zapotrzebowanie na energię elektryczną wynikające z działania elektrolizerów zostało ostatnio uwzględnione w projekcie scenariusza prognostycznego przygotowanego w procesie aktualizacji Polityki Energetycznej Polski.

Jednak czy optymistyczna wizja rozwoju rodzimej gospodarki wodorowej, obejmującej cały łańcuch wartości od produkcji do zużycia, dostatecznie dostrzega wymiar międzynarodowy? Analizy opracowane m.in. przez Międzynarodową Agencji Energii Odnawialnej wskazują na relatywnie wysoki koszt produkcji wodoru w Europie Środkowej ze względu na umiarkowanie korzystne warunki pogodowe oraz wysoką gęstość zaludnienia. Polska jest w szczególnie trudnej sytuacji – nowe moce OZE, szczególnie wiatrowe, są nam niezbędne w pierwszej kolejności do dekarbonizacji elektroenergetyki.

Wobec takich ograniczeń niektóre państwa UE uwzględniają w swoich strategiach również import wodoru – poprzez gazociągi lub statkami w formie amoniaku lub skroplonej – z regionów o wyższym potencjale OZE, np. z Afryki Północnej. W ramach propozycji REPowerEU wskazano, że wspólnota mogłaby importować rocznie nawet 10 milionów ton niskoemisyjnego wodoru już w 2030 r., co stanowi wartość odpowiadającą planowanej wewnętrznej produkcji. Ta koncepcja jest jednak krytykowana na podstawie argumentów technicznych i ekonomicznych.

Wymiar międzynarodowy Polskiej Strategii Wodorowej w szerszym kontekście polskiej strategii energetycznej został przeanalizowany przez ekspertów Fundacji Instrat, Michała Smolenia i Wojciecha Żelisko, w artykule „International Dimension of the Polish Hydrogen Strategy: Conditions and Potential for Future Development”. Artykuł stanowi część serii studiów przypadku dotyczących międzynarodowego aspektu strategii wodorowych w gospodarkach europejskich i światowych, opracowanych w ramach projektu „Geopolitics of the Energy Transformation: Implications of an International Hydrogen Economy”, koordynowanego przez Yanę Zabanovą i Rainera Quitzowa (The Research Institute for Sustainability w Poczdamie).

Kluczowe wnioski:

• Polska Strategia Wodorowa to dokument opracowany na bardzo wstępnym etapie rozwoju gospodarki niskoemisyjnego wodoru w Polsce. Przyjęcie Strategii przyczyniło się do budowy świadomości na temat tego perspektywicznego sektora, a także uruchomiło niezbędne procesy legislacyjne. Dokument nie identyfikuje jednak w dostateczny sposób problemów i wyzwań, unika priorytetyzacji np. w kontekście metod produkcji i wykorzystania wodoru.
• Polska Strategia Wodorowa skupia się na rozwoju rodzimego rynku wodoru; niemal nie uwzględnia kwestii związanych z globalnym rynkiem wodoru oraz międzynarodową konkurencyjnością produkcji wodoru w Polsce.
• Analiza polityki energetycznej realizowanej w Polsce wskazuje na pragmatyczne podejście do importu surowców energetycznych, przy zachowaniu odpowiedniego poziomu dywersyfikacji dostaw. Jeżeli globalny rynek niskoemisyjnego wodoru (lub amoniaku) rzeczywiście się rozwinie, Polska może być skłonna do uczestnictwa w imporcie z przyczyn ekonomicznych.
• Polska jest zainteresowana regionalną współpracą energetyczną, również w celu poprawy bezpieczeństwa energetycznego. W zależności od kierunku rozwoju technologii może to oznaczać rozwój transgranicznych gazociągów wodorowych.
• Polskie podmioty gospodarcze, w tym kontrolowane przez państwo spółki energetyczne, podejmują wstępne inicjatywy związane z uczestnictwem w europejskiej gospodarce wodorowej, zarówno w obszarze badań i rozwoju, jak i przygotowań do rozwoju infrastruktury.

Artykuł opublikowany przez Research Institute for Sustainability – Helmholtz Centre Potsdam można pobrać [TUTAJ]