Niniejsze opracowanie stanowi próbę określenia ram mandatu Narodowego Banku Polskiego w odniesieniu do wyzwań stojących przed rynkiem finansowym w obliczu katastrofy klimatycznej, oraz przedstawienie postulatów de lege lata i de lege ferenda. Wnioski z analizy oraz rekomendacje nie są ostateczne i, w zamyśle autorów i autorek, powinny stać się przedmiotem szerokiej debaty wśród środowisk akademickich, rządowych, eksperckich oraz związanych z rynkiem finansowym. Wszelkie uwagi skierowane pod naszym adresem, zostaną po szczegółowej analizie wzięte pod uwagę w finalnej wersji pracy. Analogiczna analiza przeprowadzona zostanie w odniesieniu do KNF w oddzielnym dokumencie i poddana konsultacjom.

Główne wnioski

• Porozumienie Paryskie zobowiązuje jego strony do uspójnienia przepływów finansowych ze strategią dekarbonizacji i rozwoju odpornego na zmiany klimatyczne

• Zrównoważone finansowanie może dotyczyć działań obejmujących ochronę klimatu, jak i szerzej rozumianego środowiska. Ponadto, może również brać pod uwagę kwestie społeczne, w tym pracownicze, jak i zagadnienia tzw. dobrego zarządu w przypadku firm.
• Zarządzanie ryzykiem klimatycznym nastawione jest przede wszystkim na mitygowanie potencjalnych skutków zmian klimatu i polityki klimatycznej. Jest ono zatem działaniem zapobiegawczym, mającym na celu przeciwdziałanie sytuacjom stanowiącym wyzwanie dla stabilności finansowej konkretnej instytucji lub całego systemu. 

• System finansowy jest centralnym mechanizmem transmisji ryzyka, a gwałtowna rewaluacja aktywów spowodowana warunkami pogodowymi lub decyzjami politycznymi może mieć daleko idące konsekwencje.
• Eksperci wskazują na silne przesłanki do podjęcia przez banki centralne zdecydowanych działań w celu adekwatnego odzwierciedlenia ryzyka klimatycznego w ich operacjach i bilansie, zminimalizowania ryzyka klimatycznego  na poziomie całego systemu finansowego oraz wsparcia polityki rządów w promowaniu zrównoważonych finansów.
• Tego rodzaju działania podejmują już np. Bank Anglii, Bank Narodowy Holandii i Bank Francji. 168 banków centralnych i regulatorów z całego świata utworzyło Network for Greening Financial System. 
• Działań nie widać ze strony Narodowego Banku Polskiego. Bank ani jego organy nie wydają się brać pod uwagę ryzyka klimatycznego. NBP nie podejmuje działań promujących zrównoważone finansowanie. Dotychczas, nie przystąpił także do NGFS.
• NBP powinien uwzględnić kwestie klimatyczne w swoim mandacie. Co do zasady, możliwe są dwa wymiary; zarządzania ryzykiem klimatycznym w kontekście głównych celów polityki pieniężnej oraz stabilności finansowej systemu, a także promowanie zrównoważonych finansów i, tym samym, wspieranie polityki klimatycznej wynikającej z przepisów Porozumienia Paryskiego.
• Rada Polityki Pieniężnej powinna uwzględnić w przyjmowanych założeniach szersze konsekwencje zmian klimatycznych na system finansowy poprzez szczegółowe wskazanie kanałów transmisji ryzyk fizycznych, transformacyjnych i prawnych w systemie finansowym.
• Nie wszystkie narzędzia wykorzystywane przez zagraniczne banki centralne w celu uwzględnienia ryzyka klimatycznego i promowania zrównoważonych finansów, będą miały zostosowanie w odniesieniu do NBP.
• NBP powinien w ramach integracji czynników środowiskowych przyjąć preferencyjne warunki skupu zielonych obligacji skarbowych emitowanych przez Ministerstwo Finansów.
• NBP powinien dokonać przeglądu zasad przyjmowania papierów wartościowych pod zastaw, pod kątem uwzględnienia kwestii klimatycznych. 
• Haircuty dla aktywów klimatycznie zrównoważonych, takich jak zielone i zrównoważone obligacje, powinny zostać zrównane z poziomem obowiązującym dla obligacji skarbowych. 
• W celu umożliwienia realizacji Green Targeted Refinancing Operations, konieczne jest rozszerzenie celu, w jakim refinansowanie może zostać udzielone, tak aby obejmował on poprawę warunków kredytowych w gospodarce. Ponadto, należy dodać strukturę portfela kredytowego banku jako kryterium, którym NBP może się kierować przy udzielaniu kredytu refinansowego. NBP powinien wykluczyć kredyty udzielone choćby przedsięwzięciom związanym z inwestycjami niezgodnymi z celami polityki klimatycznej, z kalkulacji salda dostępnego dla banków finansowania. 
• W ramach zarządzania rezerwami dewizowymi, NBP powinien uwzględnić nie tylko ryzyko klimatyczne (w związku z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa inwestowanych rezerw) ale także możliwość bezpośredniego wspierania zrównoważonych finansów.
• NBP powinien szczegółowo uwzględnić ryzyka klimatyczne, zarówno fizyczne jak i transformacyjne oraz prawne, w swoich pracach analitycznych. Wnioski z tych analiz powinny być systematycznie publikowane w formie umożliwiającej wszystkim interesariuszom dalsze analizy. Przede wszystkim, dane wykorzystane w trakcie tych analiz powinny być w miarę możliwości przekazane w otwartym dostępie.
• W ramach KSF powinna zostać utworzona Grupa Roboczej ds. Ryzyk Klimatycznych, która wspierałaby Komitet w przygotowaniu analitycznych ram dla działań makroostrożnościowych. 
• NBP powinien zatem jak najszybciej przystąpić do istniejących inicjatyw międzynarodowych, szczególnie NGFS.

Kontakt: Katarzyna Szwarc, katarzyna.szwarc@instrat.pl